Migdałki podniebienne oraz trzeci migdał stanowią część układu chłonnego gardła współtworząc barierę ochronną organizmu. Niestety u dzieci często dochodzi do przewlekłego zapalenia tych struktur przebiegającego z ich powiększeniem oraz częstymi zakażeniami górnych dróg oddechowych. A co za tym idzie pogorszeniem jakości życia zarówno dziecka jak i rodziców, a w perspektywie czasu rozwojem powikłań ujawniających się w wieku późno dziecięcym a nawet w dorosłości. Stwarza to dylemat terapeutyczny dotyczący przeprowadzenia zabiegu usunięcia migdałków.
- Migdałki i ich główne funkcje
- Trzeci migdał i jego zadania
- Kiedy pojawiają się wskazania do zabiegu usunięcia migdałków
- Jak się przygotować do zabiegu usunięcia migdałków
- Jakie są ryzyka związane z zabiegiem
- Jak postępować po zabiegu
- Komplikacje i zagrożenia po zabiegu
- Zalety przeprowadzenia zabiegu usunięcia migdałków i czy warto z tym zwlekać
Migdałki i ich główne funkcje
Migdałki podniebienne to zlokalizowane symetrycznie po obu stronach gardła narządy limfatyczne. Są one częścią układu chłonnego gardła i stanowią część obrony organizmu przed infekcjami.
- Stanowią pierwszą barierą obronną organizmu. Zatrzymują i neutralizują drobnoustroje, takie jak bakterie, wirusy i grzyby, które mogą próbować przedostać się do układu oddechowego i pokarmowego przez jamę ustną i gardło.
- Migdałki podniebienne zawierają komórki limfatyczne, które są zaangażowane w odpowiedź immunologiczną organizmu. Pomagają one w produkcji przeciwciał i innych komponentów układu odpornościowego.
Trzeci migdał i jego zadania
Trzeci migdał, znany również jako migdałek gardłowy, to mały narząd limfatyczny znajdujący się na tylnej ścianie gardła. Trzeci migdał pełni podobną rolę jak migdałki podniebienne, biorąc udział w obronie organizmu przed patogenami (zarówno bakteriami jak i wirusami). Jest często mniejszy i mniej widoczny niż migdałki podniebienne.
Kiedy pojawiają się wskazania do zabiegu usunięcia migdałków
Przesłanki do usunięcia migdałków (tonsillektomia)i, mogą różnić się w zależności od indywidualnej sytuacji pacjenta oraz jego objawów. Niemniej jednak, oto kilka powszechnych przesłanek, które mogą skłonić lekarza do zalecenia usunięcia migdałków:
- Nawracające anginy (dorośli): Jeśli pacjent cierpi na nawracające infekcje migdałków (anginy) i są one uciążliwe lub prowadzą do poważnych powikłań, lekarz może zalecić tonsillektomię. Kryteria ilościowe, takie jak określona liczba angin w określonym czasie, mogą być brane pod uwagę.
- Ciężkie anginy (dorośli): Jeśli anginy prowadzą do poważnych powikłań, takich jak ropnie okołomigdałkowe, gorączka reumatyczna, kłębuszkowe zapalenie nerek, abscesy czy inne infekcje, może być konieczne usunięcie migdałków.
- Obstrukcja dróg oddechowych: Powiększone migdałki mogą prowadzić do problemów z oddychaniem, szczególnie podczas snu. Jeśli obstrukcja dróg oddechowych powoduje bezdech senny lub inne poważne problemy z oddychaniem, usunięcie migdałków może być konieczne.
- Zapalenia ucha środkowego: Nawracające infekcje ucha środkowego (np. wysiękowe zapalenie ucha środkowego) związane z powiększonymi migdałkami również mogą skłonić do zalecenia tonsillektomii.
- Zaburzenia słuchu: Gdy migdałki stają się znacząco powiększone, mogą uciskać przewód słuchowy lub trąbkę słuchową, która łączy ucho środkowe z gardłem. Uciskanie to może prowadzić do różnych problemów związanych ze słyszeniem takich jak niedosłuch, co może natomiast skutkować w zaburzeniach rozwoju mowy.
- Trudności w połykaniu: Duże migdałki mogą utrudniać połykanie i prowadzić do dyskomfortu lub bólu. Jeśli te trudności są uciążliwe, usunięcie migdałków może być wskazane.
- Podejrzenie nowotworu (dorośli): Szybki przyrost tkanki może być przesłanką do podejrzenia o nowotworowym charakterze zmiany.
Alternatywą dla leczenia operacyjnego jest leczenie zachowawcze, które opiera się na podawaniu preparatów zawierających witaminy z grupy B, a także leków immunostymulujących, glikokortykosteroidów donosowych lub specjalnie przygotowanych proszków zawierających m. in. Pseudoefedrynę. W razie nieskuteczności leczenia zachowawczego trwającego co najmniej 6 miesięcy zalecane jest leczenie chirurgiczne.
Jak się przygotować do zabiegu usunięcia migdałków
Lekarz prawdopodobnie zleci badania do wykonania przed zabiegiem t.j.:
- Morfologia z rozmazem
- Układ krzepnięcia
- Jonogram
- Oznaczenie grupy krwi
- Poziom cukru
Zanim zdecydujemy się na zabieg warto przeprowadzić dodatkową diagnostykę różnicową w poszukiwaniu innych chorób mogących być przyczyną występowania nawracających infekcji u dziecka, takich jak: alergia, zaburzenia odporności, astma wczesnodziecięca.
Powiększone migdałki mogą wynikać również z przebytej mononukleozy zakaźnej, która może powodować zwiększenie ich objętości utrzymujące się nawet do kilku miesięcy. Rozpoczęcie uczęszczania do placówek oświatowych wiąże się z narażeniem dziecka na liczne nowe drobnoustroje, z którymi jego organizm nie zetknął się do tej pory zwiększając częstość infekcji, jednak może to być stan przejściowy.
Jeśli podajesz dziecku jakieś leki lub suplementy diety, lekarz może zalecić ich modyfikację lub odstawienie przed zabiegiem. Ponieważ istnieje również duże ryzyko krwawienia, dlatego istotne jest poinformowanie lekarza o stosowanych lekach przeciwzakrzepowych ale również przeciwzapalnych, gdyż mogą one zaburzać krzepnięcie.
Przed samym zabiegiem trzeba być na czczo, co oznacza, że nie można jeść ani pić przez określony czas przed procedurą. Lekarz poinformuje Cię o dokładnym czasie, który trzeba przestrzegać.
Nie wahaj się pytać lekarza o wszelkie wątpliwości czy obawy, które masz przed zabiegiem. W pełni zrozumienie procedury i przygotowanie psychiczne mogą pomóc zredukować stres dziecka jak i twój.
Zobacz również:
Grypa u dzieci – objawy, przyczyny, profilaktyka i leczenie
Jakie są ryzyka związane z zabiegiem
- Ból i dyskomfort: Po zabiegu można odczuwać ból w gardle i w okolicach usuniętych migdałków. To jest normalne i może utrzymywać się przez kilka dni po operacji.
- Krwawienie: Istnieje ryzyko krwawienia zarówno podczas samej operacji, jak i w okresie rekonwalescencji. W przypadku silnego krwawienia należy natychmiast zgłosić się do Szpitalnego Oddziału Ratunkowego (SOR) oraz powiadomić lekarza
- Infekcje: Jak w przypadku każdej operacji, istnieje ryzyko infekcji. Dlatego ważne jest przestrzeganie zaleceń dotyczących higieny i antybiotykoterapii, jeśli zostały przepisane przez lekarza.
- Problemy z oddychaniem: U niektórych pacjentów mogą wystąpić problemy z oddychaniem w okresie rekonwalescencji, zwłaszcza jeśli miały miejsce obrzęki lub krwawienia.
- Zaburzenia połykania: Usunięcie migdałków może wpływać na proces połykania i prowadzić do chwilowych trudności w jedzeniu i piciu po zabiegu.
- Zmiany głosu: U niektórych pacjentów może wystąpić chwilowa zmiana głosu po tonsillektomii, ale zazwyczaj wraca ona do normy w miarę gojenia się tkanek.
- Reakcje alergiczne: W rzadkich przypadkach mogą wystąpić reakcje alergiczne na używane podczas zabiegu leki lub materiały chirurgiczne.
- Zespół niewydolności podniebienno gardłowej: U niektórych pacjentów, zwłaszcza dzieci, usunięcie migdałków może prowadzić do rozwoju niewydolności podniebienia miękkiego, co może objawiać się chrapaniem lub problemami z oddychaniem podczas snu.
Jak postępować po zabiegu
Po zabiegu tonsillektomii ważne jest odpowiednie postępowanie w okresie rekonwalescencji, aby przyspieszyć gojenie się tkanek i zmniejszyć ryzyko komplikacji. Oto kilka sposobów, jak postępować po tonsillektomii:
- Najważniejszym krokiem jest ścisłe przestrzeganie zaleceń lekarza. Będzie on określał, kiedy dziecko może zacząć jeść, pić, przyjmować leki i wrócić do normalnej aktywności.
- Pij dużo płynów: Ważne jest, aby pozostawać nawodnionym, ale na początek unikaj napojów ostrych, gazowanych i zbyt zimnych lub gorących. Możesz pić schłodzone płyny, takie jak woda lub chłodna herbata ziołowa (np. rumianek).
- Unikaj podawania ostrych i twardych pokarmów: W okresie rekonwalescencji unikaj jedzenia, które może podrażnić miejsce po usunięciu migdałków. Zaleca się miękkie i łatwostrawne potrawy, takie jak jogurt, zupa krem, puree ziemniaczane czy owsianka.
- W pierwszych dniach po tonsillektomii ogranicz aktywność fizyczną dziecka i pozwól mu odpoczywać. Unikaj intensywnego wysiłku fizycznego, który może zwiększyć ryzyko krwawienia.
- Szczególnie dbaj o higienę jamy ustnej: W tym okresie nadzoruj czy dziecko dba o higienę jamy ustnej. Unikaj płukania jamy ustnej przez pierwsze kilka dni po zabiegu. Lekarz może zalecić specjalny płyn do płukania ust.
- Unikaj drażniących substancji i pikantnych przypraw.
- Monitoruj objawy: Bądź czujny na wszelkie nieprawidłowe objawy, takie jak silne krwawienie, trudności w oddychaniu, gorączka lub silny ból. Trudności z przełykaniem szczególnie płynów. W przypadku wystąpienia takich objawów natychmiast skontaktuj się z lekarzem.
- Niedługo po zabiegu można podawać dziecku lody, które zredukują obrzęk, a przede wszystkim zrekompensują przebyty stres.
Komplikacje i zagrożenia po zabiegu
Jak wiadomo, każdy zabieg wiąże się z ryzykiem komplikacji, gdyż ingerujemy i naruszamy tkankę łączną, a także konieczne jest podanie znieczulenia. Migdałki to obszar mocno ukrwiony, więc pojawia się zagrożenie związane z krwotokiem. W dzisiejszych czasach jednak zabieg ten nie należy do bardzo skomplikowanych i jest obarczony stosunkowo niewielkim ryzykiem.
Komplikacje podczas zabiegu
- W trakcie zabiegu może wystąpić krwiak, czyli niekontrolowane krwawienie z naczyń krwionośnych w okolicy migdałków.
- Podczas operacji może dojść do przypadkowego uszkodzenia struktur sąsiednich, takich jak język, gardło czy struktury krtaniowe.
- Choć to rzadkie przypadki, to mogą wystąpić reakcje alergiczne na używane podczas zabiegu leki lub materiały chirurgiczne.
Komplikacje po tonsillektomii
- Ból w gardle jest jednym z najczęstszych objawów po tonsillektomii i może być dość intensywny przez kilka dni po zabiegu. Lekarz przepisze odpowiednie leki przeciwbólowe.
- Krwawienie po operacji może wystąpić w okresie rekonwalescencji. Jeśli krwawienie jest silne lub nie ustaje, konieczna może być interwencja medyczna.
- Istnieje ryzyko infekcji w okolicy usuniętych migdałków. Dlatego ważne jest przestrzeganie zaleceń dotyczących higieny i przyjmowania przepisanych antybiotyków.
- Po usunięciu migdałków może być trudno połykać i jeść przez kilka dni lub nawet tygodni. Ważne jest dostosowanie diety do własnych możliwości i unikanie jedzenia ostrych lub twardych pokarmów.
- U niektórych pacjentów może wystąpić chwilowa zmiana głosu, ale zazwyczaj wraca on do normy w miarę gojenia się tkanek.
- U niektórych pacjentów, zwłaszcza dzieci, usunięcie migdałków może prowadzić do rozwoju zespołu obstrukcji podniebiennego, co może objawiać się chrapaniem lub problemami z oddychaniem podczas snu.
- Zakażenie miejscowe: W rzadkich przypadkach może wystąpić zakażenie miejscowe po tonsillektomii, które wymaga leczenia antybiotykami.
- Trudności w oddychaniu: Po zabiegu mogą wystąpić chwilowe trudności w oddychaniu, zwłaszcza jeśli pojawią się obrzęki w gardle. W takich przypadkach może być konieczne monitorowanie i leczenie w szpitalu.
Zalety przeprowadzenia zabiegu usunięcia migdałków i czy warto z tym zwlekać?
Usunięcie tkanek migdałków może pomóc w redukcji nawracających infekcji oraz objawów wynikających z ich przerostu. Może również pomóc w poprawie słuchu. Jeżeli lekarz decyduje się na przeprowadzenie zabiegu, z pewnością jest to konieczne i będzie miało dużą korzyść dla zdrowia małego pacjenta.
Odwlekanie zabiegu może prowadzić do nasilenia objawów przerostu oraz nieodwracalnych zmian w organizmie, takich jak wady zgryzu czy przewlekłe zapalenie ucha środkowego.
